Scyzoryki

Pierwszym przystankiem na naszej hip-hopowej mapie Polski będą Kielce. To stąd pochodzi Piotr Marzec (Liroy), który swoją karierę muzyczną rozpoczął już pod koniec lat osiemdziesiątych. Tworzył wtedy nagrania demonstracyjne oraz występował jako DJ w klubach. Swój pierwszy zespół Leeroy&The Western Posse założył w 1991 roku we Francji. Po powrocie do Polski w 1992 roku, pod pseudonimem P.M Cool Lee wydał swój debiutancki album East On DA Mic. Marzec promował ją podczas swoich koncertów, jednak mimo to płyta nie cieszyła się wielkim zainteresowaniem. Po przeprowadzce do Gdyni, w październiku 1994 roku związał się z wytwórnią muzyczną BMG Ariola Poland. Okazało się to krokiem milowym w karierze Liroya. 22 maja 1995 roku ukazał się jego pierwszy singiel sygnowany tym pseudonimem. Utwór „Scyzoryk” (Liroy - Scyzoryk), do którego został nagrany również teledysk cieszył się duża popularnością, a dziś jest on uważany za jeden z pierwszych i najważniejszych kawałków rapowych w kraju. Ciekawostką jest to, że ta piosenka opowiada o Kielcach oraz o tym, że Liroy jest kielczaninem. W rzeczywistości jednak w czasie jej wydania Marzec formalnie nie był już mieszkańcem stolicy województwa Świętokrzyskiego. W sierpniu tego roku ukazała się jego płyta pod tytułem Alboom. Pozycja sprzedała się nakładem ponad 500 tysięcy egzemplarzy (odnosząc największy sukces w historii polskiego hip-hopu), a w miesiąc od premiery uzyskała status złotej płyty. Również w 1995 Piotr Marzec za sprawą Alboomu został laureatem Fryderyka (nagroda polskiego przemysłu fonograficznego) w kategoriach „album roku – muzyka taneczna” oraz „album roku – muzyka alternatywna” . W listopadzie 1996 roku wydał swój pierwszy minialbum Bafangoo! Część 1, który uzyskał miano złotej płyty. Jego kolejne albumy to: L (1997 rok; złota płyta), Dzień Szakala (Bafangoo Cz.2) (1999 rok, platynowa płyta), Bestseller (2001 rok, złota płyta), L Niño (2006 rok). Dodatkowo Liroy wydał dwie kompilacje (10 i Grandpaparapa (Powrót króla) ) zawierające jego najpopularniejsze pozycje. Pierwsza z nich ukazała się w 2000 roku, a kolejna w 2007 (składała się ona z dwóch płyt, przy czym drugą był album East On DA Mic wydany jako P.M Cool Lee. Oprócz wymienionych nagród Liroy jeszcze dwukrotnie otrzymał Fryderyka w kategorii najlepszy album rap i hip-hop (1998,1999), a scenografia z teledysku do piosenki „Skaczcie do góry” została nagrodzona na Festiwalu Polskich Wideoklipów Yach Film. Raper współpracował między innymi z Lionelem Richie (Lionel Richie feat. Liroy - Hello, czy czujesz to?), Grzegorzem Markowskim (Liroy feat. Grzegorz Markowski - Twoje Miasto), a w początkach kariery z kielecką grupą Wzgórze Ya-Pa 3 (Liroy feat. WYP3 - Scyzoryk). W marcu 2015 roku Piotr Marzec zakończył karierę muzyczną i skupił się na działalności politycznej.

Na początku lat dziewięćdziesiątych w Kielcach powstał również wspomniany już zespół Wzgórze Ya-Pa 3. Od momentu powstania w 1993 roku do czasu wydania w 1995 roku swojego debiutanckiego krążka pod tytułem Wzgórze Ya-Pa 3 działalność ekipy ograniczała się głównie na koncertowaniu z Liroyem oraz na zbieraniu materiału na swoją pierwszą płytę. Od samego początku grupę tworzyli Wojtas (Wojciech Schmidt), Radoskór (Radosław Kobuz) oraz Zajka (Michał Łakomiec). Później skład zespołu kilkukrotnie się zmieniał. Między innymi z grupy odszedł Radoskór, w 1996 roku dołączyli DJ Feel-X (Sebastian Filiks), którego wkrótce zastąpił DJ Hans oraz Borygo znany również jako Borixon (Tomasz Borycki). W sumie WYP3 wydało sześć płyt. Oprócz wymienionego debiutanckiego krążka były to: Centrum (1997 rok), Trzy (1998 rok), Ja mam to co ty (1998 rok), Precedens (2000 rok), Stara szkoła rapu (2002 rok). Wzgórze pod koniec XX i na początku pierwszej dekady XXI wieku było jednym z najpopularniejszych zespołów hip-hopowych w Polsce, a piosenka „Ja mam to co ty”, w której wykorzystano sample z utworu „Sen o Warszawie” Czesława Niemena, oraz w której gościnnie wystąpił Warszafski Deszcz dziś jest uważana za klasykę polskiego rapu (WYP3 feat. Trzyha, Warszafski Deszcz - Ja mam to co ty). Po rozpadzie składu wszyscy jego członkowie rozpoczęli kariery solowe. Dziś najbardziej popularnym z nich jest Borixon, który do tej pory wydał dziewięć solowych płyt, a w ostatnich latach wraz z Popkiem i Rozbójnikiem Alibabą był członkiem Gangu Albanii.